BON – Napetost između Irana i SAD sve je veća, Evropska unija i Njemačka pokušavaju da posreduju, a u okviru tih napora kancelarka Angela Merkel putuje u Moskvu.
“Deeskalacija” je čarobna riječ. Ona se ovih dana stalno može čuti kada je riječ o političkim naporima Berlina.
I u zajedničkoj izjavi kancelarke Angele Merkel, francuskog predsednika Emanuela Makrona i britanskog premijera Borisa Džonsona zahtjevana je deeskalacija.
Upućen je apel “svim akterima” da pokažu krajnju uzdržanost i “osjećaj odgovornosti”.
“Ali: Kako doći do deeskalacije?”, pita se Dojče vele.
Odgovor Evrope glasi: “Kroz razgovore.”
Evropljani, naglasio je njemački ministar spoljnih poslova Hajko Mas, “imaju otvorene i funkcionalne kanale komunikacije sa objema stranama, koji se trenutno koriste. I mi ćemo dati svoj doprinos da obezbijedimo da u Iraku ne dođe do rata u kome bi sukobljene strane bile u službi drugih velikih sila i susjednih zemalja.”
Razgovara se sa Sjedinjenim Američkim Državama, koje su u vazdušnom napadu u Bagdadu ubile generala Kasima Sulejmanija i time u velikoj mjeri zaoštrile krizu.
Američki državni sekretar Majk Pompeo izrazio je razočarenje zbog nedostatka podrške Evropljana za taj drastičan korak.
Sjedinjene Američke Države opravdavale su taj napad bespilotnim letelicama navodnim neposredno očekivanim napadima Sulejmanija.
Međutim, za tu tvrdnju nisu dostavljeni nikakvi dokazi, rekao je portparol njemačkog Ministarstva spoljnih poslova Rajner Brojl: “Vidjeli smo obrazloženje SAD, ali nam nedostaju informacije koje bi opravdale taj postupak.”
Čini se da se Evropska unija odlučila za neku vrstu putujuće diplomatije sa podijeljenim ulogama: Makron održava kontakt s iranskim predsednikom Hasanom Rohanijem, Boris Džonson se savjetuje s predsednikom Trampom, a Angela Merkel će se tokom vikenda sastati u Moskvi s predsjednikom Vladimirom Putinom.
Rusija se, kao i Kina, ubraja u potpisnice nuklearnog sporazuma sa Iranom iz 2015. godine.
Savezna vlada Njemačke vodi razgovore i sa Bagdadom.
Irački parlament je u nedjelju, isprovociran američkim napadom na njihovoj teritoriji, usvojio nacrt rezolucije kojom se sve strane trupe u toj zemlji uključene u borbu protiv ID, pozivaju da napuste zemlju.
U Iraku je raspoređeno i 120 vojnika Bundesvera, koji se uglavnom nalaze u misijama vojne obuke.
Sada se, prema riječima portparola Ministarstva spoljnih poslova Brojla, raspravlja o tome “kako da se vlada (u Berlinu) suoči s tom odlukom (iračkog) parlamenta i kakav je budući odnos koji ona želi da ima sa partnerima”.
Ministar spoljnih poslova Njemačke Hajko Mas naglašava da niko nije za vojni angažman u Iraku protiv volje iračkog parlamenta i vlade. Američka prijetnja sankcijama, kako je rekao Mas, u ovoj situaciji “ne pomaže”.
Njemački vojnici zbog napete bezbjednosne situacije u Iraku trenutno borave samo u svojim kampovima.
Ministar spoljnih poslova Njemačke, takođe, namjerava da “ubrzo obavi razgovor s iranskim ministrom spoljnih poslova Džavadom Šarifom”, rekao je portparol Brojl.
Pri svemu tome, postavlja se pitanje: šta Berlin, kao i EU, osim apela i savjeta, mogu da ponude svojim sagovornicima?
Već gotovo godinu i po dana Evropljani bezuspješno pokušavaju da posreduju između Teherana i Vašingtona.
Zalažu se za spasavanje nuklearnog sporazuma sa Iranom. Američki predsjednik Donald Tramp je u maju 2018. jednostrano odustao od tog sporazuma.
Kao rezultat toga, Vašington je počeo da sprovodi “politiku maksimalnog pritiska” na Iran, posebno kroz režim sankcija.
Iran sa svoje strane to doživljava kao ekonomski rat.
Svi dosadašnji pokušaji Njemačke, Francuske i Velike Britanije da se Iranu obezbijede ekonomske povoljnosti koje su obećani u nuklearnom sporazumu, bili su razočaravajući.
Većina evropskih firmi se, zbog pritisaka SAD, povukla iz Irana, a evropski mehanizam trgovine INSTEX, koji služi da se zaobiđu američke sankcije, a koji su prije godinu dana pokrenuli Berlin, Pariz i London nije zaživio.
Pošto Teheran od sporazuma nema koristi, čini se da se Iran od maja prošle godine postepeno povlači iz svojih obaveza iz sporazuma.
Iranska vlada u nedjelju je najavila najnovije kršenje nuklearnog sporazuma: ukidanje granica za centrifuge za obogaćivanje uranijuma.
“To bi bio ‘dalji ozbiljan prekršaj’ sporazuma, rekao je portarol Ministarstva spoljnih poslova Njemačke Brojl i dodao: “Naš cilj i dalje ostaje spasavanje dogovora”.
Brojl, međutim, nije odgovorio na pitanje na koji način bi to trebalo da se postigne.
RSS